Кўзга кўринмас туркизмлар
Мен бу ерда кўриб чиқилиши керак бўлган туркий сўзлар қаторига рус битиги юзасида турган туркий лексемаларни қўшаётганим йўқ. Улар ҳаммага маълум кўп марта кўриб чиқилган атамалар бўлгани учун изоҳга муҳтож…
Share
Тарих
81 posts
Афғонистон Подшоҳлиги
Афғонистон Подшоҳлиги 1919 йилда Учинчи инглиз-афғон урушидан натижасида Афғонистон чет эл таъсиридан халос бўлди, Буюк Британия Афғонистон Амирлигининг дастлаб қисман, 1926 йилда эса тўлиқ мустақиллигини тан олишга мажбур бўлди. Ислоҳотчи…
Share
Мўғуллар ва замонавий халқаро тартиб: Ойша Заракўл билан суҳбат
Муаллиф: Элвира Айдарханова Ойша Заракўлнинг “Before the West: The Rise and Fall of Eastern World Orders“ (“Ғарбдан олдин: Шарқий дунё тартибларининг парвози ва қулаши”) китоби халқаро муносабатлар тарихининг қотиб қолган тушунчасини…
Share
Кундалик сўзлашув тилидан адабий тил сари: XVIII – XIX асрларда Марказий Осиёда туркий тилнинг юксалиши
(Paolo Sartori. “From the Demotic to the Literary: The Ascendance of the Vernacular Turkic in Central Asia (Eighteenth–Nineteenth Centuries),” Eurasian Studies, #18, 2020) Нурлан Кабдилхақ Форс тили кўплаб мусулмон жамоатлари…
Share
Туркистон Мухторияти
“Ўрдалар ва империялар” подкастидa Дамир Саттаров сухбатлашди. Бугунги суҳбатимиз мавзуси глобал тарих оқимидаги Марказий Осиёни ўрганишга бағишланади. Туркистон Мухторияти 1917 йил 28 ноябридан 1918 йил 22 февралига қадар замонавий Ўзбекистон,…
Share
“Ислом тарихи” нима дегани?
Нурлан Кабдилхақ (Rian Thum. “What is Islamic History,” History and Theory, #57, 2019) (Мақоланинг қисқача баёни) “Ислом” ва “ислом дини тарихи” сингари тушунчалар чегараларини аниқлашга уринишлар узоқ интеллектуал шажараси бор…
Share
Босмачилик ҳаракати
Совет тарихчилари Россиянинг империя ва болшевик ҳокимиятларига қаршилик кўрсатган Марказий Осиё мусулмон халқлари қўзғолончиларини босмачилар деб атаган. Совет даврида босмачилар инглиз пулемётлари билан билан қуролланган каллакесар ва реакционерлар қилиб тасвирланган…
Share
Ислом олами ғояси. Глобал интеллектуал тарих. Китоб мазмунининг қисқача баёни
(Cemil Aydın. The Idea of the Muslim World: A Global Intellectual History, 2017) Нурлан Кабдилхақ Роппа-роса 30 йил олдин америкалик тадқиқотчи Сэмюэл Ҳантингтон илк марта “тамаддунлар тўқнашуви” тезисини – турли…
Share
НАҚШБАНДИЯ ТАРИҚАТИ
Дамир Саттаров XII асрдан бошлаб ислом дунёсининг турли бурчакларида пайдо бўлган 50 дан ошиқ сўфийлик тариқатининг 3 таси – яссавия, нақшбандия, кубравия – айнан Марказий Осиёда вужудга келган. Зикр этилган …
Share
Эфталитлар
Дамир Саттаров Эфталитлар ва “оқ хуннлар” мелодий V – VI асрларда Марказий Осиё ҳудудида илк кенг қамровли давлатлардан бирига асос солади. Эфталитлар давлати гуллаб-яшнаган пайт унинг чегаралари шарқдан ғарбга: Хўтандан…
Share
Қурғоқчилик ва ижтимоий ўзгаришлар: Антик давр сўнггида Арабистонда ислом дини пайдо бўлишининг атроф-муҳит билан боғлиқ сабаблари
Муаллифлар: Доминик Флейтманн, Жон Ҳалдон, Раймонд С. Брэдли, Стивен Ж. Бернс, Ҳай Ченг, Р. Лоуренс Эдвардс, Кристоф К. Райбл, Мэтю Жейкобсон, Алберт Маттер Арабистонда милодий VI асрнинг биринчи ярмида 525…
Share
Қорахонийлар
Қорахонийлар IX асрда ва XIII аср бошида Марказий Осиёда ҳукмронлик қилган туркий сулоладир. У биринчи туркий – исломий давлатлардан бири эди. Кошғар, Болосоғун, Ўзган ва Самарқанд Қорахонийлар хоқонлигининг турли даврлардаги…
Share
Энасой қирғизлари хоқонлиги
Энасой қирғизлари хоқонлиги IX ва X асрларда юз йилча ҳукм сурган туркийлар империясидир. Хоқонлик ҳудуди у тараққиёт чўққисига чиққан пайт қисқа вақт ҳозирги Қирғизистон, Қозоғистон, Россия, Хитой ва Мўғулистон ҳудудлари…
Share
Исмоилийлик ва Марказий Осиё: тарих ва бугун
Суратда: исмоилийларга тегишли Аламут қалъасининг бугунги кўриниши, манба: assassinscreed.fandom.com Муаллиф: Дамир Сатторов Исмоилийлик шиа исломининг бир тармоғи ёки кичик сектаси ҳисобланади. Шу билан бирга, бир вақтлар исмоилийлик ислом дини шиа…
Share
Марказий Осиёда миллатлар шаклланиши тарихи
Сурат манбаси: press-unity.com Муаллиф: Дамир Сатторов Россиянинг Украинадаги махсус амалиёти ҳақида эълон қилишдан олдин Владимир Путин нутқида тарих, айниқса, совет республикалари ташкил этилишининг сунъийлиги ҳақида гапирди. Бу кўплаб экспертлар орасида миллат…
Share
Жадидларнинг ғоявий асослари, ютуқ ва хатолари
Суратда: Жадидлар, 1920 йил. Муаллиф: Дамир Сатторов Жадидлар XIX аср охири – XX аср бошида Россия империясида мусулмон модернист ислоҳотчилари бўлган. Улар ўзини “тараққийпарвар”, “зиёли” ёки фақат “Ёшлар” деб атаган…
Share
1916 йилги Ўрта Осиё қўзғолони
Суратда: “Қирғизистондаги 1916 йилги қўзғолон” картинаси, рассом Семён Чуйков, 1936 йил Муаллиф: Дамир Сатторов 1916 йилдаги қўзғолон Ўрта Осиё мустамлакалари тубжой аҳолисининг энг йирик норозилик кўтарилиши бўлди. Қўзғолон 1916 йил…
Share
Олтин Ўрда – ўз даврининг буюк давлати
Сурат манбаси: ©North Wind Picture Archives/Alamy Stock Photo/Vostock photo “Ўрдалар ва империялар” подкасти глобал тарих оқимида Марказий Осиёни ўрганишга бағишланган, унинг 1-эпизоди “Олтин Ўрда”, деб номланади. Маълумки, Олтин Ўрда унга…
Share
Дашт ҳақидаги билим: Ян Кэмпбелл билан интервью
Сурат манбаси: assembly.kz Муаллиф: Дамир Сатторов Россиядаги инқилобдан олдинги даврни ўрганишга ихтисослашган тарихчи, Дэвис шаҳридаги Калифорния университетининг тарих бўйича профессори Ян Кэмпбелл Россия империясининг “стратегик жиҳатдан энг муҳим, бироқ бошқариш…
Share
Прия Сатиа: Афғонистон келажагини тушуниш учун минтақанинг мустамлакачилик тарихини ҳисобга олиш керак
Сурат манбаси: foreignpolicy.com Прия Сатиа – Стэнфорд университетининг Раймонд А. Спруанс номидаги халқаро тарих бўйича профессори, мукофотлар соҳиби ва “Spies in Arabia: The Great War and the Cultural Foundations of…
Share
«Фарғона ўтроқ тубжой аҳолисига мансуб аёл маиший турмуши ҳақида очерк» – Владимир ва Мария Наливкинлар китобида Марказий Осиё этнографияси
Муаллиф: Зайнаб Муҳаммад Дўст1872 йил октябрида Туркистонга қўшинлар таркибида келган ва бу ерда 1918 йилга қадар яшаб қолиб, вақтини мансаб пиллапояларидан кўтарилиш ва Россия империяси манфаатларини олға силжитишгагина эмас, минтақа…
Share
Эрондаги туркман, қозоқ ва ўзбеклар: муҳожирлик тарихи ҳамда бугунги ижтимоий-сиёсий ҳолат
Суратда: “Туркман-Саҳра” кенглигининг кўринишлари, манба: mahbantour.comМуаллиф: Шавкат Икромов – Яқин Шарқ давлатлари бўйича тадқиқотчи, Тошкент давлат шарқшунослик университетининг ўқитувчисиЭроннинг шимоли-шарқида маҳаллий форслар “Туркман-Саҳра” деб номловчи кенглик бор. Бу ердаги ўндан ортиқ шаҳар…
Share